De snelkookpan
Krachtpatser in de (plantaardige) keuken
In 2016 voorspelden we dat de snelkookpan dé nieuwe hype zou worden. En kijk eens om je heen: de hogedrukpan verovert langzaamaan zijn plek, maar nog niet in elke keuken. Zonde, want deze pan is niet alleen razendsnel, je bespaart er ook energie mee én je krijgt intensere smaken. In deze nieuwsbrief zetten we de snelkookpan in als plantaardige krachtpatser. Je kunt er namelijk veel meer mee dan vlees stoven. De pan is ideaal voor peulvruchten, granen en stevige groenten. We laten zien hoe de hoge druk en temperatuur voor een korte gaartijd én maximale smaak zorgen, en hoe je zo’n pan optimaal gebruikt. Natuurlijk delen we ook lekkere recepten om meteen mee aan de slag te gaan (ook zonder snelkookpan). Klaar voor een groene revolutie in je keuken?
Wereldkeuken onder druk
In India fluit de snelkookpan in bijna elke keuken. Linzen voor een romige dahl? Binnen tien minuten klaar. In Spanje en Zuid-Amerika gaat de pan op het vuur voor bonenschotels zoals cocido madrileño en feijoada. In Frankrijk is de cocotte-minute dé tool voor diepe smaken in groentebouillons en soepen. En in Duitsland? Daar wordt hij ingezet voor stevige wintergroenten en aardappelen. Kortom, overal ter wereld weten koks: de snelkookpan haalt het beste uit plantaardige ingrediënten. Hoge druk zorgt voor snelle garing, volle smaken en behoud van voedingsstoffen. Ook in Nederland kunnen we daar ons voordeel mee doen.
Het principe van de snelkookpan
Een snelkookpan is in de basis een stevige roestvrijstalen pan met een goed afsluitende deksel. Tussen de pan en de deksel zit een siliconen ring die ervoor zorgt dat er geen stoom kan ontsnappen. In de deksel zit een drukregelaar met meestal twee standen: één voor hoge druk (ca. 1,9 bar, de normale luchtdruk is 1 bar) en één voor lagere druk. Zodra het water of een andere vloeistof in de pan begint te koken, vormt zich stoom die de druk in de afgesloten pan doet stijgen.
Door de verhoogde druk loopt de temperatuur in de pan op tot maximaal 118 °C (bij 1,9 bar). Dit zorgt ervoor dat voedsel sneller gaart dan bij normaal koken op 100 °C. De drukregelaar voorkomt dat de druk te hoog wordt door overtollige stoom af te voeren. Daarnaast heeft de pan een veiligheidsventiel dat ingrijpt als de drukregelaar zou falen.
De meeste snelkookpannen geven aan wanneer ze onder druk staan, bijvoorbeeld met een drukindicator (een palletje dat omhoog komt) of door een kleine hoeveelheid stoom die via het drukventiel ontsnapt. Zodra de pan onder druk staat, vergrendelt de deksel automatisch en kan hij niet meer worden geopend. Dit is ook het moment waarop je de kooktijd begint te meten. Na afloop van de kooktijd zet je de warmtebron uit en wacht je tot de druk vanzelf daalt (natuurlijke drukafgifte). Dit duurt gemiddeld 10 tot 15 minuten, afhankelijk van de inhoud van de pan. Tijdens deze periode blijft de temperatuur in de pan hoog (boven 100 °C), waardoor het eten nog verder gaart. Wil je de pan sneller openen, dan kun je de druk geforceerd laten ontsnappen. Dit kan op twee manieren:
Door het drukventiel voorzichtig te openen en de hete stoom te laten ontsnappen. Pas hier mee op want aan hete stoom verbrand je je snel.
Door de pan onder koud stromend water te zetten, waardoor de druk sneller daalt en je de deksel eerder kunt verwijderen.
Soorten en maten
Snelkookpannen zijn er in verschillende soorten en maten, maar grofweg zijn er twee categorieën: stovetop (fornuis) modellen en elektrische snelkookpannen.
Fornuis-snelkookpannen werken op gas, inductie of keramisch en geven je meer controle over druk en temperatuur. Ze hebben meestal twee drukstanden (hoge en lage druk) en vereisen handmatige bediening. Bekende merken zijn Fissler, WMF, BK en Tefal.
Elektrische snelkookpannen (zoals de Instant Pot) regelen temperatuur en druk automatisch en hebben voorgeprogrammeerde instellingen voor rijst, bonen of stoofgerechten. Ze zijn veelzijdig, maar bouwen vaak minder druk op dan stovetop modellen. Voordeel is dat ze meer kunnen dan alleen koken onder druk. Veel modellen kun je ook gebruiken als slow cooker (op 70-80 °C) of zelfs om yoghurt te fermenteren op 40 °C.
Daarnaast verschillen pannen in grootte (van 3 tot 10 liter) en sluitmechanisme (draaiknop of hefboom). Moderne pannen hebben extra veiligheidsfuncties zoals drukindicatoren en automatische vergrendeling. De juiste keuze hangt af van je kookstijl: wil je maximale controle (stovetop) of ultiem gemak (elektrisch)?
Lekkerder door maillard
Niet alleen de tijdwinst maakt de snelkookpan aantrekkelijk, ook de smaak van je gerechten krijgt een boost. Hoe komt dat? Doordat de temperatuur in de pan boven het kookpunt van water stijgt, verlopen maillardreacties sneller (lees er meer over in deze nieuwsbrief). Deze reacties tussen aminozuren (bouwstenen van eiwitten) en suikers zorgen voor extra geur, kleur en smaak. Hoe hoger de temperatuur, hoe intenser het effect. Wat ons betreft is de snelkookpan dan ook vooral een smaakversterker – die tijdbesparing is mooi meegenomen.
Gezonder koken
Koken in een snelkookpan is ook gezonder dan in een gewone pan op je fornuis. In de snelkookpan kan namelijk nauwelijks vocht ontsnappen. Je hebt daarom minder kookvocht nodig om groenten, peulvruchten of granen te garen. Er lekken zo minder wateroplosbare vitaminen en mineralen weg uit het eten. En wat weglekt, blijft bewaard in het kookvocht. Gebruik dat in je gerechten!
Sneller, gezonder én lekkerder? Dat wil jij ook! We duiken in het betaalde deel van deze nieuwsbrief de keuken in. Aan de hand van groenten, peulvruchten, rijst en andere granen laten we zien hoe je de snelkookpan gebruikt. Nog geen lid? Al voor € 50 per jaar of € 5 per maand lees je elke twee weken op zondag de volledige Koken met Kennis-nieuwsbrief (in je mailbox of op Substack). Je krijgt dan bovendien toegang tot al onze nieuwsbrieven, inclusief het archief. Ook kunnen leden in de Koken met Kennis Chat vragen stellen en recepten of informatie delen.
Keep reading with a 7-day free trial
Subscribe to Koken met Kennis to keep reading this post and get 7 days of free access to the full post archives.